Sva tkiva koja učestvuju u funkcijama žvakanja i gutanja, disanju, formiranju glasova, lučenju pljuvačke grade organ za žvakanje. Određene aktivnosti mišića organa za žvakanje odvijaju se bez funkcionalne svrhe i time narušavaju funkciju istih.
Postoje poremećaji funkcija, koje se manifestuju u toku dana u vidu stezanja vilica, grickanja noktiju, sluzokože obraza, usana ili jezika, grickanja drugih predmeta, sisanja palca, guranja jezika između gornjih i donjih sekutića i njih nazivamo dnevnim poremećajem funkcija.
Poremećaj funkcija i uloge, koje se manifestuju u vidu ritmičnih stiskanja zuba ili škripanja, to jest škrgutanja zubima u toku sna, nazivamo noćnim bruksizmom. Bruksizam je čest poremećaj organa za žvakanje.
Škripanje zubima se odvija na podsvesnom nivou, i vezan je za profil ličnosti i emocionalni stres.
Uzroci nastanka bruksizma
Dok su uzroci dnevnih poremećaja funkcija uglavnom loše navike, noćni bruksizam ima mnogobrojne faktore nastanka. Smatra se da nastaje kao posledica stresa, anksioznosti i psihičke napetosti, kao i primenom nekih lekova i konzumiranja većih količina alkohola, kofeina i nikotina. Takođe, uticaj dnevnih stresnih događaja kod ljudi koji škripe zubima je od bitnog značaja i intenzitet epizoda škripanja zubima u toku noći srazmeran je dnevnom emocionalnom stresu (problemi na poslu, gubitak posla, svađe u porodici, fizička iscrpljenost, neuspešno obavljen zadatak). Postoji čak i genetska predispozicija nastanaka bruksizma. Pretpostavlja se i da nedovoljno unošenje magnezijuma putem hrane može doprineti nastanku škripanja zubima, jer ovaj faktor ima važnu ulogu u normalnom funkcionisanju mišića i nerava.
Zašto je bruksizam ozbiljan problem?
Bruksizam je kod većine pacijenata prolazna pojava, koja nestaje kada se pacijent reši stresa. Kod manjeg broja pacijenata posledice bruksizma se mogu odraziti na sistem za žvakanje, od prekomernog trošenja zubnih kruna, oštećenja potpornih struktura zuba do bolova mišića za žvakanje i promena u temporo-mandibularnom zglobu.
Kako otkriti bruksizam?
Najčešće, pacijent sam ne može registrovati da noću škripi zubima, već ga na to upozorava bliža okolina, budući da zbog zvuka koji pacijent proizvodi, partner ne može da spava.
Zato treba obratiti pažnju na:
- bol u zglobovima, ušima ili glavi koji se javlja odmah po buđenju i traje tokom dana;
- preosetljivost zuba na hladno, pritisak ili druge nadražaje;
- pojava zaravnjenih griznih površina zuba i smanjenje visine prednjih zuba.
Kako se leči bruksizam?
Terapija bruksizma je višestruka. Pacijentu se najpre mora objasniti priroda bolesti. Ako postoji bol i ukočenost mišića za žvakanje, može se preporučiti i kratkotrajna fizikalna terapija.
Terapija lekovima u trajanju od nekoliko dana, primenjuje se u cilju poboljšanja sna i smanjenja nivoa uzbuđenja.
U stomatološkoj ordinaciji će vam na osnovu vašeg otiska zuba biti izrađen silikonski štitnik za zube tzv. night-guard tray koji ćete nositi u toku noći na zubima i time omoguciti amortizaciju sila koje nastaju stiskanjem mišića za žvakanje i sprečiti struganje zuba jednih po drugima. Sledeći korak u terapiji je korekcija zagrižaja. Kod jače istrošenosti zuba neophodna je protetska terapija, a često je, zbog velike istrošenosti zuba, neophodno i lečenje kanala korena (tzv. “vađenje živca”).
Autorka: dr stom. Marija M. Milovanović
